भाव बीज / भाऊ बीज / भाऊबीज
bhaubeej-information-in-marathi महाराष्ट्र आणि गोवा राज्यातील मराठी भाषिक समुदायांमध्ये आनंददायी भाऊ दूज उत्सव हा भाई बीज, भाऊबीज किंवा भाव बीज म्हणून प्रसिद्ध आहे. ज्याप्रमाणे भारताच्या इतर भागात भाईदूज साजरे केले जातात, त्याचप्रमाणे भाऊबीज किंवा भाऊबीज हा पाच दिवसांच्या दिवाळी सणाच्या शेवटच्या दिवशी म्हणजे दिवाळीच्या दुसऱ्या दिवशी येतो. हा हिंदू महिन्यातील कार्तिक महिन्यातील तेजस्वी पंधरवड्याचा (शुक्ल पक्ष) दुसरा दिवस आहे. भाऊबीजवर भगिनी आपल्या भावांच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि आनंदी आयुष्यासाठी प्रार्थना करतात कारण ते टीका समारंभ करतात. भाऊही त्यांच्या बहिणींना आशीर्वाद देतात आणि भाव-बीज भेटवस्तू देऊन त्यांचे लाड करतात. महाराष्ट्रातील भाऊबीज उत्सवाचा मुख्य मुद्दा म्हणजे श्रीखंड पुरीची बासुंदी पुरी नावाची खास गोड.
अर्थ आणि महत्त्व
बहुसंख्य हिंदू सण आणि विधी कौटुंबिक बंधन आणि नातेसंबंधांच्या महत्त्वावर भर देतात. प्रत्येक नातेसंबंधाचे स्वतःचे मूल्य असले तरी भाऊ-बहिणीचे नाते अगदी अनोखे आणि अतुलनीय आहे. हिंदू संस्कृतीने या नात्याचे माहात्म्य आणि वैभव अनेक रूपात प्रकट केले आहे, त्यापैकी भाई दूज सण हे एक प्रमुख स्वरूप आहे. हा शुभ प्रसंग एखाद्याच्या जीवनातील भावंडांचे महत्त्व देखील प्रकट करतो.bhaubeej-information-in-marathi
भाऊ दूजचा सुवर्ण प्रसंग तिच्या दैनंदिन दिनचर्येच्या तावडीत अडकलेल्या स्त्रीला तिच्या मूळ गावी जाऊन तिच्या आई-वडिलांना आणि भावंडांना भेटण्याची सुवर्ण संधी देतो. हा सण भावा-बहिणीच्या पवित्र नात्याला आदरांजली वाहणारा आहे आणि या नात्याला आणखी घट्ट करतो.
bhaubeej-information-in-marathi काळाच्या ओघात, या भाई दूज उत्सवाने ई-मेल्स, ई-ग्रीटिंग्ज, मोबाईल फोन, चॉकलेट आणि शीतपेयांचा वापर इत्यादी सारखे स्वरूप बदलले आहे यात शंका नाही. पण, भाऊबीजेचे मूळ महत्त्व आणि हा अद्भूत सण साजरा करण्यामागील भावना आणि भावना आजही तेवढीच आहे, म्हणजेच भाऊ-बहिणीच्या शाश्वत प्रेमाची जाणीव करून देणे. सध्याच्या संदर्भात, आपण असे म्हणू शकतो की भाऊ दूज भारतीय संस्कृतीत नेहमीप्रमाणेच, आगामी काळातही महत्त्वपूर्ण आणि परिणामकारक राहील.
भाऊबीज सोहळा
भाऊबीज किंवा भाऊबीजच्या दिवशी बहिणी आपल्या भावांना भरभरून जेवणासाठी आमंत्रित करतात आणि भावांना त्यांचे आवडते पदार्थ देतात. परंपरेनुसार, महाराष्ट्र आणि गोव्यातील भगिनींनी जमिनीवर चौकोनी आकाराची खास जागा तयार केली. कॉर्न पावडरचा वापर करून सुंदर डिझाईन्सने चौक पुढे सुशोभित केला आहे. विशेष म्हणजे, भावाला या चौकोनी पूजास्थळी पाऊल ठेवण्यापूर्वी त्याला कडू फळ खायला लावले जाते - मराठीत करिथ. या विचित्र प्रथेचे मूळ एका पौराणिक आख्यायिकेत आहे, ज्यानुसार नरकासुर राक्षसाचा वध करण्याआधी भगवान कृष्णाने हे फळ चाखले होते असे म्हटले जाते. येथे, भावाचा अर्थ भगवान कृष्णाचा आहे ज्याने राक्षसाला मारण्याचे उदात्त कृत्य केले.bhaubeej-information-in-marathi
हिंदू पौराणिक कथेतील लोकप्रिय भाई बीज आख्यायिकेनुसार, नरकासुरचा वध केल्यानंतर, भगवान कृष्णाने आपली बहीण सुभद्रा हिला भेट दिली आणि मिठाई आणि फुले देऊन त्यांचे स्वागत केले. तिनेही प्रेमाने कृष्णाच्या कपाळावर टिळक लावले. तेव्हापासून भाऊबीज किंवा भाऊबीज साजरी करण्याची प्रथा सुरू झाली.
bhaubeej-information-in-marathi भाऊबीज सोहळा पारंपारिक पद्धतीने पुढे नेत, बहिणी आपल्या भावाची आरती करतात आणि भावाच्या कपाळावर लाल टीका करतात. भाऊबीजच्या निमित्ताने हा टीका सोहळा बहिणीच्या भावाच्या दीर्घ आणि आनंदी आयुष्यासाठी मनापासून प्रार्थना करतो. त्या बदल्यात भाऊ त्यांच्या बहिणींना आशीर्वाद देतात आणि त्यांना भाऊबीज भेटवस्तू किंवा काही रोख रक्कम देतात.
भाऊबीजचा शुभ मुहूर्त साजरी करण्याची महाराष्ट्रात प्रथा आहे, ज्यांना भाऊ नाही अशा स्त्रिया चंद्र देवाची पूजा करतात.
bhaubeej-information-in-marathi भाऊबीज हा सण महाराष्ट्र आणि गोव्यात खूप लोकप्रिय आहे आणि तो मोठ्या उत्साहात आणि उत्साहाने साजरा केला जातो. बंधू आणि भगिनी मोठ्या उत्साहाने या प्रसंगाची वाट पाहत आहेत. या प्रसंगी मोहिनी घालण्यासाठी भाऊ आणि बहिणींमध्ये प्रेम आणि कौतुकाचे प्रतीक म्हणून भाई बीज भेटवस्तूंची देवाणघेवाण केली जाते.
भाव बीज हा कौटुंबिक पुनर्मिलनाचा काळ आहे कारण कुटुंबातील सर्व भाऊ आणि बहिणी एकत्र येतात. अनेक कुटुंबांमध्ये भाव बिज साजरी करण्यासाठी जवळच्या नातेवाईकांना आणि मित्रांनाही आमंत्रित केले जाते. चविष्ट बासुंदी पुरी आणि श्रीखंड पुरी इतर अनेक सणासुदीच्या खास पदार्थांबरोबरच चविष्ट आहे.